اثر چرخه عمر واحد تجاری روی مربوط بودن ارزش عوامل ریسک

هدف اصلی این پژوهش، بررسی اثر چرخه عمر واحد تجاری روی مربوط بودن ارزش عوامل ریسک است. نظریه چرخه عمر بیان می کند که واحد تجاری در مراحل مختلف چرخه عمر، دارای خصوصیات ریسک متفاوت است و ارزش گذاری معیارهای واحد تجاری از سوی بازار سرمایه، به اهمیت نسبی آن معیارها برای واحد تجاری در مراحل مختلف چرخه عمر بستگی دارد. جامعه آماری تحقیق، شرکت های غیر مالی بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1382 تا 1388 می باشد که سال مالی آن ها منتهی به 29 اسفند است. ابتدا واحدهای تجاری عضو جامعه آماری با استفاده از متغیرهای رشد فروش، تغییر در مخارج سرمایه ای و عمر واحد تجاری به سه گروه واحدهای تجاری در حال رشد، بالغ و در حال افول تقسیم شده اند. مدل رگرسیون برازش شده برای هر یک از مراحل چرخه عمر، ترکیبی از معیارهای ریسک و عملکرد با بازده سهام است که از مدل قیمت-گذاری آربیتراژ اقتباس گردیده است. معیارهای ریسک شامل نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، بتا، اندازه و اهرم مالی، و معیارهای عملکرد شامل تغییر در رشد فروش، تغییر در مخارج سرمایه ای، تغییر در جریان وجه نقد عملیاتی، تغییر در سودآوری و تغییر در عایدی است. نتایج نشان می دهد که در واحدهای تجاری در حال رشد، متغیرهای نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، اندازه و اهرم مالی معنی دار و متغیر بتا معنی دار نیست. در واحدهای تجاری بالغ، فقط متغیر بتا معنی دار و سایر معیارهای ریسک معنی دار نیستند. در واحدهای تجاری در حال افول، متغیرهای نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، بتا و اندازه معنی دار و متغیر اهرم معنی دار نیست. این نتایج نشان می دهد که بازار سرمایه، عوامل ریسک را به طور مساوی قیمت گذاری نمی کند. همچنین در واحدهای تجاری در حال رشد، ضریب تعیین تعدیل شده معیارهای ریسک، 17 درصد که 60 درصد از قدرت توضیحی کل مدل را تشکیل می دهد. در واحدهای تجاری بالغ، ضریب تعیین تعدیل شده معیارهای ریسک به 3 درصد کاهش یافت که 13 درصد از قدرت توضیحی کل مدل را تشکیل می دهد. اما در واحدهای تجاری در حال افول، ضریب تعیین تعدیل شده معیارهای ریسک به 12 درصد افزایش می یابد که 63 درصد از قدرت توضیحی کل مدل را تشکیل می دهد. این موضوع تاییدی بر این واقعیت است که واحدهای تجاری در حال رشد و در حال افول، نسبت به واحدهای تجاری بالغ دارای سطوح ریسک بالاتری هستند و مربوط بودن ارزش عوامل ریسک، مشروط به مراحل چرخه عمر واحد تجاری است.